جنبش مدرنیته زمانی درتفکرجامعه آغازمیشودوشکل میگیردکه جامعه دیگرشیوه های پیشین رابعنوان مدل زندگی روزمره پذیرانمیباشد.به قول رولان بارتز؛مدرن بودن یعنی علم به آنچه دیگرممکن نیست.مدرنیته غربی ثمره یک جریان ویژه است که دووجه عقل رابهم پیوند زد:عقل ابزاری وعقل انتقادی.به بیان دیگر،مدرنیته یعنی آگاهی ازشروع دورانی تازه که درقدرت عقل جلوه گرمیشود.ازحدود200 سال پیش مدرنیته غربی تنهامدل مرجع برای مدرن شده بوده وازرهگذرسلطه اقتصادی،سیاسی وفرهنگی غرب جهانگیرشده است.
این تفکرکه مدرنیسم پدیده یی است زشت وناپسندچون یک الگوی جهانی است؛برداشتی نادرست میباشد.الگوی مدرنیسم ،منطقه یی است ودرهرناحیه متناسب باعوامل متعددازقبیل:فرهنگ،دین،تمدن،تاریخ وویژگیهای علمی آن ناحیه شکل میگیرد.واین یعنی مدرنیسم پدیده یی است جهانی؛باظهوروبروزمنطقه یی.به این ترتیب همانطورکه مدرنیسم امریکایی واروپایی داریم؛مدرنیسم ژاپنی-عربی-ایرانی وحتی افغانی هم وجوددارد.
متفکران پسامدرنیسم،مدرنیته ومتفکران آن رامسوول فجایع کنونی جهان میدانندوهرگونه اعتقادبهاحکام جهانشمول رانفی کرده ومعتقدندعدم پایبندی به این احکام،آزادی ازهمه قیدوبندهارابه ارمغان می آوردودرنتیجه؛امکان بنای زندگی اجتماعی به نحوی که (اکنون) و(اینجا) اقتضا میکندفراهم میشود.جوهره پست مدرنیسم هنوزجایگاه واحدی دردیدگاه اندیشمندان علوم اجتماعی نیافته است.گرچه همه آنان درموردعمق،گستردگی وچندبعدی بودن دگرگونیهای عصرحاضراتفاق نظردارندولی درخصوص سرشت وشاخص دگرگونیها،به نقطه مشترکی نرسیده اند.
گروهی ازجامعه پست مدرن صحبت میکنندودسته یی ازعصرکاپیتالیسم به تاخیرافتاده.گروه سوم به جهانی شدن می اندیشندوچهارمی هابه جامعه علمی اشاره دارند.پنجمین گروه ازجهان پساصنعتی سخن گفته اند.گروه ششم به ترویج مکدونالدیسم پرداخته وبالاخره هفتمی ها؛برتعددگفتمان ها تاکیدمیورزند.پست مدرنیسم رامیتوان براساس مطالعات (رزنو)به دوگروه عمده تقسیم کرد:اول؛بدبینان به جهان معاصروبهبودشرایط ودرمقابل،آنان که دیدی خوش بینانه به قضیه دارند.گروه اول بربحران،پوچی وزوال معناتاکیددارندوگروه دوم ،نگاه امیدوارانه یی به پتانسیل های درونی جهان دارندوآن رابستردگرگونیهای مثبت میدانند.دیدگاه اول هیچ اعتقادی به جنبش اجتماعی نداردودیدگاه دوم برکنش سیاسی برنامه ریزی شده ومرتبط بامسایل اجتماعی وپروژه های محلی تاکیددارد.
اما درایران،همواره تلاش کرده ایم سنت ومدرنیته رابهم گره بزنیم وپیوندی آنهم نه مبتنی برشناخت؛بوجودآوریم.ماتنها نقابی مدرن برچهره زده ایم وعلیرغم ظاهرقضایا،وجدان سنتی ماهنوزمفهوم مدرنیته رادرخود جذب وهضم نکرده است وهرگزشاهدگذارواقعی وعمیق روشنفکران ایرانی ازوجدان سنتی خودنبوده ایم.وقتی میگوییم دیدانسان شرقی نسبت به مسایل هنوز سنتی است؛یعنی انسان شرقی نسبت به تاریخ وظرفیتهای خویش قطعا مدرن است ولی درقیاس بامدرنیته غرب،سنت گراست.
ایران معاصر،خودراباسه فرهنگ روبرومیبیند:ناسیونالیسم ایرانی،اسلام شیعی وغرب مدرن.این تعارض درنهادهای اجتماعی ایران قابل مشاهده است.امروزباوجدانی روبروهستیم که میان سنت ومدرنیته دوپاره شده است.سنتی گرفتارابهام وغیرقابل اجرا،مدرنیته یی نهادی نشده درساختارروانی فرد وجامعه که حضورآن صرفا دراشکال مختلف مدگرایی ودرسطح فنون وصنایع قابل مشاهده است نه درسطح تفکروتعقل اجتماعی.این بحث تمام نشده است........یاعلی
|
